گزیده ای از بیانات حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مد ظله العالی )در ارتباط با هنر و هنرمندان
هنر از دیدگاه امام خمینی
هنر در مدرسه عشق نشان دادن نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی است. هنر در عرفان اسلامی ترسیم روشن عدالت و شرافت و انصاف و تجسیم تلخکامی گرسنگان مغضوب قدرت و پول است. هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا لذت می برد.
در بخشی از بیانات امام(ره) در تجلیل از هنر و هنرمندان آمده است:
خون پاک صدها هنرمند فرزانه در جبهه های عشق و شهادت و شرف و عزت سرمایة زوال ناپذیر آن گونه هنری است که باید، به تناسب عظمت و زیبایی انقلاب اسلامی، همیشه مشام جان زیباپسند طالبان ِ جمال حق را معطر کند، تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهندة اسلام ناب محمدی ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ اسلام ائمة هدی ـ علیهم السلام ـ اسلام فقرای دردمند و... باشد.
هنر سلاحی مطمئن برای تسکین دردها و آشکار نمودن بی عدالتیهاست، و نیز سلاحی برای اصلاح جامعه از ناپاکیهاست و این امانتی است گران به دوش هنرمندان متعهد، که آن را در جهت دیدگاهی به کار برند که آن حضرت داشتند، اصلاح هنر به وسیلة هنر متعهد و اسلامی، غنی سازی فرهنگ اصیل ایرانی و حفظ استقلال آن، و زدودن ناپاکیها و عناصر بیگانه از آن از نظر امام(ره) مهم ترین وظایف کسانی است که در عرصة فرهنگ و هنر فعالیت دارند.
از نگاه امام(ره) هنر صرفاً برای نشان دادن یا خودنمایی نیست، خصوصاً هنرهای نمایشی (تئاتر و سینما) بلکه در خدمت ترویج یک اندیشه و فکر باید باشد و نیز تربیت و تعلیم اندیشه های اسلامی و اخلاقی .بنابراین زدودن ابتذال و سطحی نگری در امر هنر وظیفة خطیر هنرمند است.
هنر از دیدگاه مقام معظم رهبری
شک نباید کرد که انقلاب به هنر نیازمند است وهنر انقلاب از آنجا که باید حامل مفاهیمی نو وقهراً نا آشنا باشد ، واز آنجا که باید با همه معارضه ها وخصومتها یی که هیچ انقلابی از آن مصون نیست ، در گیر شود و ازآنجا که باید معارف نوین را در ذهن ها راسخ وماندگار سازد ، ناگزیر باید هنری ممتاز وفاخر وپیشرو باشد.
هنر یک شیوه بیان است ، یک شیوه ادا کردن است . منتها این شیوه ی بیان از هر تبیین دیگر رساتر ، دقیق تر ، نافذتر وماندگارتر است .دقت در هریک ازاین چند تعبیری که عرض کردم :رساتر بودن ، دقیق تر بودن ، نافذ تر و ماندگارتر بودن ، در فهم معنای هنر کمک می کند . ای بسا که یک گزارش غیر هنری ، گرچه علمی وتحقیقی ودقیق ، خاصیت ارائه ی هنری را نداشته باشد . بارها گفته ام که هر پیامی ، هر دعوتی ، هر انقلابی ، هر تمدنی وهر فرهنگی تا در قالب هنر ریخته نشود ، شانس نفوذ وگسترش ندارد وماندگار نخواهد بود وفرقی هم بین پیام های حق وباطل نیست.
شعر وهنر ، زیباترین قالب برای همه ی پیام های نوین ومایه گسترش ونفوذ این پیام ها تا همه جای خطه ی وسیع دلها وجان های انسانی ست وشاعران وسخن سرایان آگاه همیشه توانسته اند والاترین معارف انسانی را در کتیبه ی روزگار با نقشی جاودانه ، به نسل های بعد از خود بنمایانند.
هنر در جمهوری اسلامی یک وسیله وابزار واز شمار بهترین هاست . اگر جمهوری اسلامی حرفی برای گفتن ویا ایده ای برای عرضه کردن دارد ، این عرضه باید با بهترین شیوه ها که همان هنراست انجام گیرد.
عزیزان ، توجه داشته باشید هنری که امروز به نام هنر اسلامی وهنر انقلابی ارائه می شود ، آبروی جمهوری اسلامی وانقلاب اسلامی ست ، لذا باید هم از لحاظ تکنیک هم از لحاظ محتوی، همواره در منتهای قوت باشد .... ما امیدوار هستیم که آن اوج وجهش را بعد از چند سال بدست آوریم ... باید محتوای هنر وقالب هر دو با هم و به موازات هم ترقی و پیشرفت داشته باشد
ماباید قرص ومحکم مواضع خودمان را بگوییم که ای نویسنده ! فیلمساز ! نمایشنامه نویس ! تو اگر واقعاً می خواهی برای این انقلاب وبا مردم باشی ، ایدئولوژی این مردم را بفهم وبا این ایدئولوژی حرکت کن وشاعر مردمی وهنرمند مردمی باش . اما اینکه تو بخواهی در برج عاج خودت بنشینی وهمان ذهنیات قدیمی را مطرح کنی ، از مردم جدا می مانی ومنزوی می شوی ، و چون این حکومت ، حکومتی مردمی ست وقتی از مردم جدا شدی از همه جا منزوی وبیگانه خواهی شد
هنر را با معیار های اسلامی یاد بگیرید و یاد بدهید و آن را به کار ببرید ،تا بتوانیم مفاهیم و ارزش های الهی و اسلامی را به مردم نشان دهید.
امروز بیشترین ضربه ای که دارد در دنیا به ما می خورد، از کارکرد هنر است
بنده جزو دوستداران هنر و معتقد به رسالت هنر هستم؛ یعنی من از بن دندان به هنر معتقدم. عده ای هنر را تجملاتی و تشریفاتی و مثل زعفران روی قاب پلو به حساب می آورند؛ ولی بنده این طور عقیده ندارم. من برای هنر نقش واقعی، جدی و اساسی قائلم. امروز هم بیشترین ضربه ای که دارد در دنیا به ما می خورد، از کارکرد هنر است. حتی کارهای ارتباطی که انجام می دهند، اگر آن را با هنر آمیخته نکنند، اثر ندارد. همین پروپاگاندهای معروف دنیا خودش یک هنر است؛ اینها با کارهای غیرهنری و غیرفیزیکی حل نمی شود؛ هنرمندی لازم دارد تا بتواند یک پیام را در عمق جان مخاطب خود حق جلوه دهد؛ در حالی که باطل محض است. دنیا دارد این طوری عمل می کند
هنر، زبان رسایی برای همه موضوعات و بخصوص موضوعات پیچیده ای مثل انقلاب است
هنر، زبان رسایی برای همه موضوعات و بخصوص موضوعات پیچیده ای مثل انقلاب است. هرچه امثال من درباره انقلاب بگوییم، نخواهیم توانست آن حقیقت عظیم را تشریح کنیم؛ مگر این که زبان هنر وارد میدان شود. زبان هنر است که می تواند حوادث عظیم را تبیین و تشریح کند و ذهنها را روشن نماید. بنابراین، همان طور که اشاره کردید، کاملاً درست است؛ هنر چنین نقشی را دارد
هنر، بهترین وسیله برای انعکاس مفاهیم و مسائل است. اگر انقلاب و جامعه ی اسلامی از هنر فاخر و برجسته برخوردار نباشد، نخواهد توانست مکنونات قلبی خود را به مخاطبان خودش برساند و با آنها ارتباط برقرار کند. هنر چیزهایی را منعکس می کند که بیان ساده و عادی نمی تواند آنها را منعکس کند؛ مخصوصاً به نسل های آینده و همین طور به نسل کنونی